Vào ngày 25/10/1945 chính quyền Quốc dân đảng của Tưởng Giới Thạch
đã tiếp quản Đài Loan từ tay quân Nhật sau
50 năm hòn đảo này nằm dưới ách thống trị
của Nhật Bản (1895-1945)
Tướng Trần Nghi, một tay chân thân tín của Tưởng
Giới Thạch được bổ nhiệm làm Toàn quyền Đài Loan. Và việc làm đầu tiên của Trần
Nghi là ra lệnh đóng cửa và tịch thu tài sản của gần 500 cơ sở kinh tế do quân
Nhật quản lý trước đó và cả những cơ sở kinh tế của người Đài Loan hợp tác với
Nhật.
Động thái này đã khiến việc sản xuất bị đình
trệ, công nhân thất nghiệp và nhất là giá cả nhiều mặt hàng thiết yếu tăng cao.
Dần dần, các ngành kinh tế trọng yếu đều rơi vào tay người thân của Trần Nghi
trước sự làm ngơ của cảnh sát và quân đội. Chỉ trong hai năm nắm quyền, Toàn
quyền Trần Nghi đã đẩy Đài Loan vào khủng hoảng, lạm phát tăng cao, tham nhũng,
hối lộ lộng hành khắp nơi.
Trong bối cảnh như vậy, đã xảy ra một sự
kiện làm châm ngòi cho các cuộc nổi dậy của dân Đài Loan . Trưa ngày 27/2/1947,
khi tổ chức trấn áp những kẻ buôn bán thuốc lá lậu tại một khu chợ ở trung tâm
thành phố Đài Bắc, một nhân viên cảnh sát định thu giữ một túi xách đựng thuốc
lá của một phụ nữ lớn tuổi. Lo sợ bị thu giữ, người phụ nữ kiên quyết chống lại
nên đã bị nhân viên cảnh sát rút súng bắn chết.
Tức giận trước hành động tàn bạo này, những
người xung quanh đã xông vào hành hung viên cảnh sát khiến anh ta bắn bừa vào
đám đông làm 1 người chết rồi bỏ chạy về đồn. Đám đông liền đuổi theo vây chặt
đồn cảnh sát và yêu cầu giao nộp viên cảnh sát giết người để họ xét xử. Sau đó
do phát hiện viên cảnh sát giết người đã chạy thoát đến một nơi an toàn khác nên
đám đông ném gạch đá và xông vào phá đồn cảnh sát khiến viên chỉ huy ra lệnh nổ
súng.
Từ đó bạo lực bùng phát vào ngày
28/2/1947. ( con số 228 được lấy từ ngày và tháng xảy ra sự kiện). Toàn quyền
Trần Nghi ra lệnh cho quân đội và cảnh sát bắn thẳng vào đám đông để trấn áp bạo
loạn làm hàng chục người chết và bị thương. Sự việc này càng khiến cho làn sóng
giận dữ tăng cao rồi lan nhanh khắp đảo Đài Loan. Toàn quyền Trần Nghi buộc phải
rời Đài Loan về đất liền.
Một chính quyền mới với thành phần là trí thức,
sinh viên, chủ nhà máy, công nhân gồm 32 người được thành lập để tạm điều hành Đài Loan. Họ đưa ra yêu cầu cải cách bộ máy
chính quyền và ổn định kinh tế Đài Loan cho Tưởng Giới Thạch.
Chính quyền tạm thời ở Đài Loan đã đưa ra một
tối hậu thư là nếu không được đáp ứng yêu cầu, người dân Đài Loan sẽ kiến nghị
Liên Hiệp Quốc quản lý và điều hành Đài Loan. Nhiều người còn đề nghị Quân đội
Giải phóng nhân dân Trung Quốc hỗ trợ về quân sự để thành lập một quân đội
riêng cho Đài Loan.
Tưởng Giới Thạch đã thẳng thừng bác bỏ
các yêu sách, tập trung quân đội, giao
cho Trần Nghi chỉ huy để tái chiếm Đài Loan.
Cuộc tái chiếm Đài Loan bắt đầu vào ngày
8/3/1947. Do yếu thế, lực lượng nổi dậy bị trấn áp khắp nơi. Binh lính Quốc Dân
Đảng lạm dụng việc được lệnh bắn bỏ bất cứ ai chống lại nên tha hồ cướp bóc,
hãm hiếp rồi bắn chết thường dân vô tội. Tạp chí Time của Mỹ số ra ngày
7/4/1947 cho rằng đã có từ 2.000 đến 4.000 người dân Đài Loan bị binh lính Quốc
Dân Đảng giết hại chỉ trong vòng hơn 20 ngày (từ ngày 8 đến 31/3/1947).
Sau khi hoàn thành việc tái chiếm Đài Loan,
Toàn quyền Trần Nghi tiến hành một chiến dịch thanh trừng đẫm máu với việc bắt
giữ, tra tấn và cả thủ tiêu bất cứ ai nghi vấn tham gia bạo loạn hay có hành động
chống lại Quốc Dân Đảng. Các trường học có sinh viên, học sinh tham gia bạo loạn
đều bị đóng cửa vô thời hạn. Các sinh viên, học sinh tham gia bạo loạn đều bị bắt
giữ, tra tấn, xử tù hoặc thủ tiêu.
Doanh nhân, công nhân tham gia bạo loạn cũng
chịu chung số phận. Tài sản của họ đều bị tịch thu, cha mẹ, con cái đều bị quản
thúc. Cho đến năm 1987, tức là 40 năm sau khi xảy ra “Sự kiện 228”, khi chính
quyền Đài Loan mới bãi bỏ chế độ thiết quân luật thì vẫn còn hàng ngàn người có
liên quan đến vụ bạo loạn vào tháng 2/1947 bị giam giữ và quản thúc tại nhiều
nhà tù đặc biệt.
Trong suốt một thời gian dài sau khi xảy
ra “Sự kiện 228”, chính quyền Quốc Dân Đảng ở Đài Loan nghiêm cấm việc bàn thảo
hay công khai việc lật lại hồ sơ “Sự kiện 228”. Việc nghiêm cấm này đã làm cho
cả một thế hệ trẻ ở Đài Loan không hề hay biết đến việc cha, ông của họ đã bị
thảm sát vào năm 1947. Mãi đến đầu năm 1992, gia đình những nạn nhân của sự kiện
này mới tập hợp lại trong một phong trào có tên gọi Công lý và hòa bình.
Phong trào này đã đưa ra kiến nghị yêu cầu
chính quyền Đài Loan phải làm sáng tỏ sự kiện thảm sát dân thường của chính quyền
Quốc Dân Đảng vào năm 1947. Thế nhưng phải đợi đến năm 1995, khi ông Lý Đăng
Huy, người đã từng tham gia cuộc bạo loạn vào tháng 2/1947, lên nắm quyền tại
Đài Loan, thì “Sự kiện 228” mới được từng bước làm sáng tỏ.
Trong một động thái tích cực, chính quyền
Đài Loan quyết định lấy ngày 28-2 hàng năm làm ngày toàn quốc tưởng nhớ những nạn
nhân của “Sự kiện 228”. Một công viên ở trung tâm thành phố Đài Bắc cũng được
mang tên Công viên 228.
Trong một nỗ lực hàn gắn lại nỗi đau của
những gia đình có người thân là nạn nhân của “Sự kiện 228”, chính quyền Đài
Loan quyết định hỗ trợ về tiền bạc, nhà ở, công ăn việc làm cho tất cả các
thành viên trong gia đình của nạn nhân.
Vào tháng 1/2000, một ủy ban điều tra về “Sự
kiện 228” do chính quyền Đài Loan thành lập đã kết luận, có thể đã có đến
10.000 người bị thảm sát chỉ trong vòng từ 28/2/1947 đến 31/3/1947.
Tuy nhiên, trong một báo cáo độc lập có tên
gọi “Những điều chưa hề biết về Sự kiện 228”, do nhà báo kiêm nhà sử học người
Đài Loan Li Ao thực hiện từ một cuộc điều tra kéo dài trong vòng 5 năm thì con
số nạn nhân thực tế bị thảm sát trong “Sự kiện 228” phải lên đến 30.000 người.
Vào ngày 26/2/2017 nữ Tổng thống Đài Loan và cũng là thủ lĩnh của Đảng Dân Tiến, bà Thái Anh Văn thông báo giải mật toàn bộ 4.617 tài liệu, với khoảng 1,37 triệu trang, liên quan đến vụ thảm sát hàng chục ngàn người nổi dậy ở hòn đảo này. Tờ Taipei Times đưa tin bà Thái cũng công bố kế hoạch 3 năm nhằm điều tra vụ thảm sát và những diễn biến sau đó. Ngoài ra, còn có khoảng 990.000 trang hồ sơ hiện do 83 ban ngành lưu trữ sẽ được xếp vào diện chờ chuyển giao cho chính quyền Đài Loan và quá trình chuyển giao sẽ hoàn tất vào cuối tháng 6.
Theo bà Thái, việc thu thập những tài liệu
này rất quan trọng vì nó cho biết danh tính của những người liên quan, cũng như
chi tiết về những biến cố khi đó. Rất nhiều người, nhất là hậu duệ của những
người bị thảm sát ở Đài Loan, đang hy vọng việc giải mật tài liệu sẽ làm sáng tỏ
cái chết đầy uẩn khúc của người thân cũng như làm rõ nghi vấn về vai trò của
chính quyền Quốc Dân Đảng do Tưởng Giới Thạch lãnh đạo trong vụ việc.
Trong nỗ lực xoa dịu những bức xúc của
gia đình các nạn nhân Sự kiện 228, từ 23/2/2017 Đài Loan đã dừng việc phát các
bài hát tưởng nhớ Tưởng Giới Thạch tại đài tưởng niệm ông ở Đài Bắc. Đài Loan
cũng đã dừng việc bán các bức tượng và văn phòng phẩm có hình ảnh của Tưởng Giới
Thạch từ ngày 10/2/2017.
Các bạn thân mến !
Việc thảm kịch 228,
một trong những trang sử đen tối nhất của Đài Loan được đem ra ánh sáng, không
chỉ giúp xoa dịu nỗi đau của gia đình các nạn nhân mà còn là một đòn đánh chí mạng
vào tính chính danh của Quốc Dân Đảng tại Đài Loan.
Sự suy yếu của Quốc Dân Đảng tại Đài Loan lại đồng
nghĩa với sự phát triển của Đảng Dân Tiến và phong trào độc lập, tạo lập bản sắc
dân tộc Đài Loan.
No Comment